SPS là hệ thống tiêu chuẩn do Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) thiết lập nhằm kiểm soát các rủi ro liên quan đến an toàn thực phẩm, sức khỏe con người, động vật và thực vật. Tuy không mang tính thương mại, nhưng SPS lại là một trong những "rào cản kỹ thuật" khắt khe nhất của các thị trường như Mỹ, EU, Nhật Bản đối với sản phẩm nhập khẩu.

Mục tiêu chính của SPS là: Bảo vệ sức khỏe con người và động vật khỏi rủi ro từ thực phẩm không an toàn. Ngăn ngừa sự lây lan của dịch bệnh và sinh vật gây hại qua thương mại quốc tế. Không sử dụng các biện pháp vệ sinh như rào cản thương mại trá hình.

Việc áp dụng tiêu chuẩn này mang lại một số lợi ích đáng kể như thúc đẩy sự cải thiện về chất lượng và an toàn sản phẩm, giảm nguy cơ mắc bệnh do thực phẩm và đảm bảo sản phẩm đáp ứng cả mong đợi của người tiêu dùng cũng như các yêu cầu pháp lý. Giúp các cơ sở chế biến thực hiện các hoạt động bền vững, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm tác động đến môi trường. Hơn nữa, việc tuân thủ SPS giúp tăng cường an toàn và phúc lợi cho người lao động, đảm bảo thực hành lao động công bằng và điều kiện làm việc an toàn.

Nắm bắt yêu cầu đó, nhiều doanh nghiệp thủy sản Việt Nam đã chủ động đầu tư công nghệ, cải tiến quy trình và kiểm soát chặt chẽ chất lượng đầu vào – đầu ra.

Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn, một trong những “ông lớn” của ngành cá tra, là ví dụ tiêu biểu. Để đạt chuẩn SPS, Vĩnh Hoàn thực hiện các biện pháp toàn diện: 100% vùng nuôi được chứng nhận GlobalG.A.P và ASC, đảm bảo cá được nuôi theo quy trình sạch, không hóa chất cấm, không kháng sinh ngoài danh mục. Hệ thống nhà máy chế biến hiện đại đạt chuẩn HACCP, ISO 22000, BRC – những tiêu chuẩn quốc tế bắt buộc đối với thị trường EU và Bắc Mỹ. Kiểm tra chất lượng chặt chẽ từ khâu nguyên liệu, sản xuất đến thành phẩm, với tần suất và tiêu chí ngang bằng (hoặc vượt) yêu cầu của các nước nhập khẩu.

Nhờ áp dụng SPS một cách bài bản và nghiêm túc, Vĩnh Hoàn đã giảm thiểu tối đa các lô hàng bị cảnh báo hoặc trả lại do vi phạm quy định SPS. Duy trì vị thế là nhà xuất khẩu cá tra số 1 sang thị trường Mỹ, chiếm trên 40% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này. Xây dựng thương hiệu cá tra Việt Nam chất lượng cao, góp phần cải thiện hình ảnh ngành thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế.

Tương tự, Tập đoàn Thủy sản Minh Phú đã vươn mình trở thành doanh nghiệp xuất khẩu tôm lớn nhất Việt Nam và nằm trong tốp đầu thế giới. Ít ai biết rằng, để đạt được điều đó, “vũ khí” quan trọng nhất của Minh Phú không chỉ là sản lượng – mà chính là khả năng chinh phục hàng rào kỹ thuật SPS của các thị trường khó tính.

Nhờ áp dụng SPS và liên tục cải tiến quy trình, Minh Phú đã xuất khẩu tôm ổn định vào Mỹ và châu Âu, với sản lượng hàng nghìn container mỗi năm mà không bị cảnh báo hay trả hàng vì lý do vệ sinh – dư lượng. Có được hợp đồng cung ứng dài hạn với các tập đoàn bán lẻ lớn như Walmart (Mỹ) và AEON (Nhật Bản). Khẳng định vị thế tôm Việt Nam là sản phẩm an toàn, có thể cạnh tranh sòng phẳng với tôm Ấn Độ, Thái Lan.

Với Minh Phú, tiêu chuẩn SPS không chỉ là điều kiện bắt buộc, mà là chiến lược phát triển dài hạn, là cam kết với khách hàng và là thước đo giá trị thương hiệu quốc gia. Minh Phú đã và đang là minh chứng sống động cho năng lực hội nhập của thủy sản Việt Nam trong một thế giới ngày càng khắt khe về chất lượng và an toàn thực phẩm.

Theo các chuyên gia, việc đáp ứng tiêu chuẩn SPS không chỉ để phục vụ xuất khẩu mà còn là cách để nâng cao năng lực nội tại của ngành thủy sản Việt Nam. Đây là chìa khóa giúp ngành phát triển bền vững, cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường thế giới và giảm thiểu tối đa rủi ro pháp lý.

Tuy nhiên, việc tuân thủ SPS cũng đặt ra nhiều thách thức, nhất là đối với các hộ nuôi nhỏ lẻ và doanh nghiệp vừa và nhỏ. Do đó, cần có sự hỗ trợ từ Nhà nước thông qua các chính sách đào tạo, tiếp cận tài chính, chuyển giao công nghệ và kết nối chuỗi giá trị.

Trong một thế giới ngày càng đề cao sự minh bạch và an toàn thực phẩm, SPS không chỉ là tiêu chuẩn mà còn là cam kết chất lượng, trách nhiệm và uy tín quốc gia. Đối với ngành thủy sản Việt Nam, tuân thủ SPS chính là điều kiện tiên quyết để vươn xa và giữ vững vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.