Biến chứng do đắp thuốc nam lên vết thương

Theo thông tin từ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên, bệnh nhân tên C.A.B. nhập viện trong tình trạng vết thương gót chân trái nham nhở, sưng tấy, chảy dịch mủ nghiêm trọng. Sau thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị uốn ván toàn thể, hoại tử nặng và đứt gân Achille chân trái – những biến chứng nặng có thể đe dọa đến tính mạng và khả năng vận động.

Gia đình cho biết khoảng 10 ngày trước đó, ông B. bị chân trái cuốn vào nan hoa xe máy, gây vết thương hở. Tuy nhiên, thay vì đến cơ sở y tế, ông đã tự điều trị tại nhà bằng cách đắp thuốc nam theo bài thuốc truyền miệng trong bản, với hy vọng cầm máu và làm lành vết thương nhanh chóng.

Sau nhiều ngày, không những không hồi phục, vết thương càng trở nên nghiêm trọng. Bệnh nhân bắt đầu xuất hiện các triệu chứng sưng nề, mưng mủ, không cử động được chân trái, cứng hàm, nói khó – dấu hiệu điển hình của bệnh uốn ván. Người nhà sau đó đưa bệnh nhân đến Trung tâm Y tế huyện Tủa Chùa và được chuyển lên tuyến tỉnh.

Bác sĩ Đỗ Tiến Lập, Phó trưởng Khoa Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên, cho biết: “Nếu bệnh nhân được xử lý vết thương kịp thời tại cơ sở y tế sau tai nạn, tình trạng sẽ không trở nên nghiêm trọng. Việc tự ý dùng thuốc nam không kiểm soát khiến vết thương nhiễm trùng nặng, biến chứng uốn ván – ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng phục hồi.”

Trường hợp của ông B. tiếp tục là lời cảnh báo cho nhiều người dân vẫn còn chủ quan, tin tưởng mù quáng vào các bài thuốc truyền miệng không được kiểm chứng khoa học. Việc đắp các loại lá cây, rễ cây, bột lạ không rõ nguồn gốc lên vết thương hở có thể dẫn đến nhiễm trùng, hoại tử, mất chi hoặc tử vong.

Các bác sĩ khuyến cáo người dân không tự ý điều trị tại nhà các vết thương hở, đặc biệt là vết thương sâu, dập nát hoặc có dị vật. Cần đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí đúng cách và tiêm phòng uốn ván kịp thời nhằm tránh những hậu quả đáng tiếc.

Tiêu chuẩn thuốc nam

Theo quy định của Bộ Y tế, thuốc Nam bao gồm các dược liệu có nguồn gốc từ cây cỏ bản địa phải đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn được quy định trong Dược điển Việt Nam. Cụ thể, dược liệu dùng trong điều trị cần: Có tên khoa học chính xác, đúng bộ phận được sử dụng. Đảm bảo tiêu chuẩn cảm quan: màu sắc, mùi vị, hình dạng đặc trưng. Không chứa tạp chất, vi sinh vật, nấm mốc vượt mức cho phép. Không tồn dư các chất độc hại như thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng (chì, thủy ngân, arsen). Được thu hái, sơ chế, bảo quản đúng quy trình kỹ thuật.

Đặc biệt, Bộ Y tế khuyến khích sử dụng dược liệu đạt chuẩn GACP-WHO tức “Thực hành tốt trồng trọt và thu hái dược liệu” theo tiêu chuẩn Tổ chức Y tế Thế giới.

Tuy vậy, trên thị trường vẫn tồn tại không ít bài thuốc truyền miệng, thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc được quảng bá rầm rộ qua mạng xã hội hoặc truyền tay tại các vùng nông thôn, miền núi. Các sản phẩm này không nhãn mác, không kiểm định, không được cấp phép lưu hành, nhưng lại được người dân tin tưởng sử dụng.

Không ít trường hợp đáng tiếc đã xảy ra: người bệnh bị ngộ độc gan, suy thận, thậm chí tử vong do sử dụng thuốc Nam pha trộn corticoid, thuốc tân dược hoặc chứa vi sinh vật gây hại.

Theo các chuyên gia Y học cổ truyền, việc sử dụng thuốc Nam trong điều trị là một hướng đi đúng đắn nếu được áp dụng đúng cách, đúng người, đúng bệnh và dược liệu phải đạt chuẩn y khoa. Tuy nhiên, khi thuốc Nam bị thương mại hóa một cách thiếu kiểm soát, nó sẽ trở thành con dao hai lưỡi.

PGS.TS Trần Văn Bản, Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam, nhấn mạnh: "Dược liệu dù là cây cỏ cũng là thuốc. Nếu không đảm bảo chất lượng và liều lượng, người bệnh có thể gặp biến chứng nặng nề. Cần tuyệt đối tránh tâm lý ‘thuốc Nam thì lành’ mà chủ quan trong sử dụng."

Ngành y tế khuyến cáo người dân chỉ sử dụng thuốc Nam tại các cơ sở y học cổ truyền có giấy phép, nơi có dược sĩ, bác sĩ chuyên môn kê đơn. Tuyệt đối không mua thuốc trôi nổi, không nhãn mác, không rõ thành phần và nguồn gốc.

Việc siết chặt tiêu chuẩn thuốc Nam, kiểm tra chất lượng dược liệu đầu vào, đồng thời tăng cường tuyên truyền cho người dân hiểu đúng – dùng đúng – là chìa khóa để phát huy giá trị bền vững của nền y dược cổ truyền Việt Nam.