Theo Bộ Công Thương, trong điều kiện hội nhập sâu rộng, các doanh nghiệp sản xuất Việt Nam đang phải tự sàng lọc và cạnh tranh sòng phẳng với những tập đoàn lớn không chỉ ở thị trường quốc tế mà cả trong nước. Trước thách thức đó, phát triển nhà máy thông minh không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là điều kiện sống còn để doanh nghiệp duy trì vị thế và phát triển bền vững.

Từ chỗ quản lý dữ liệu hoàn toàn thủ công và phụ thuộc vào nhân lực, Công ty CP Sản xuất và Xuất nhập khẩu Bao bì Thăng Long hiện đã chuyển sang mô hình quản trị số, ứng dụng phần mềm và hệ thống thông minh để kiểm soát toàn bộ dữ liệu sản xuất.

Ông Nguyễn Minh Ngọc - Tổng Giám đốc Công ty cho biết, dự án chuyển đổi số không chỉ giúp Bao bì Thăng Long loại bỏ hiệu quả các lỗi bất thường gây thiệt hại trong quá trình sản xuất, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả vận hành và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Nhờ đó, công ty đã cắt giảm đáng kể mức tiêu thụ năng lượng, đồng thời đẩy mạnh việc thực hành quản trị theo hướng ESG (môi trường, xã hội và quản trị minh bạch). Các thiết bị được cài đặt chế độ tự động ngắt khi không hoạt động, hệ thống sấy in được tối ưu hóa, góp phần giảm đáng kể lượng điện tiêu thụ. Quy trình sản xuất cũng được tái thiết kế lại cho phù hợp với luồng công việc, giúp tăng hiệu suất tổng thể.

Dưới góc độ vận hành, bà Đỗ Thị Phương Liên - Phó Tổng Giám đốc Công ty nhấn mạnh, hoạt động in ấn diễn ra với tốc độ cao, tạo ra hàng chục tờ mỗi giây, nên chỉ một trục trặc nhỏ cũng có thể gây tổn thất lớn về doanh thu. Trước đây, việc bảo trì thiết bị thường mất nhiều thời gian, dẫn đến máy móc không đạt hiệu suất như kỳ vọng. Tuy nhiên, khi áp dụng công nghệ vào giám sát và bảo trì theo thời gian thực, tình trạng này đã được khắc phục rõ rệt.

Ông Nguyễn Xuân Dũng - Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Trần Thành cho biết: "Việc ứng dụng công nghệ thông tin và thu thập dữ liệu theo thời gian thực để phân tích, sử dụng và ra quyết định đã đem lại hiệu quả to lớn cho công ty. Ngoài chi phí tài chính được cắt giảm đáng kể, việc rút ngắn thời gian tác nghiệp ở các công đoạn sản xuất, kinh doanh và lưu kho cũng mang lại giá trị vượt trội".

Chung quan điểm, ông Nguyễn Đình Thân - Giám đốc Công ty CP AMA Bắc Ninh, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ khẳng định: "Việc số hóa dữ liệu sản xuất từng công đoạn, cập nhật thời gian thực, đưa ra các quyết định kịp thời và đúng đắn là yêu cầu sống còn với các doanh nghiệp nói chung và AMA nói riêng". Theo ông, đây là điều kiện then chốt giúp AMA cải tiến năng suất, nâng cao chất lượng và duy trì sức cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hay Công ty TNHH MTV Thép Nghi Sơn là một điểm sáng trong việc ứng dụng công nghệ và phát triển nhà máy thông minh. Hoạt động trong lĩnh vực sản xuất kết cấu thép, mỗi năm công ty đều dành ngân sách đáng kể cho cải tiến máy móc và quản trị sản xuất. "Tôi đã đầu tư các dòng máy hiện đại nhất như máy laze, máy chấn, máy chặt CNC... Kết quả là chi phí nhân công giảm khoảng 1/3, hiệu suất tăng gấp đôi, và doanh nghiệp đủ năng lực nhận các đơn hàng kỹ thuật cao", ông Đinh Ngọc Hà - Giám đốc công ty - chia sẻ. Nhờ vậy, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, công ty vẫn đạt doanh thu hơn 100 tỷ đồng trong năm 2024 và tạo việc làm ổn định cho khoảng 20 lao động địa phương.

Không chỉ có những doanh nghiệp lớn hoặc trung bình tham gia vào quá trình này, nhiều sáng kiến đổi mới tại doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng đang tạo ra sức lan tỏa đáng kể. Tại Công ty TNHH Thương mại Xuất nhập khẩu Infinity Hồng Hoa AML, anh Nguyễn Chí Linh - nhân viên kỹ thuật đã góp phần nâng cao năng suất và chất lượng nhờ các sáng kiến cải tiến kỹ thuật.

Nổi bật trong đó là sáng kiến chế tạo thiết bị định vị bằng tia laze cho máy ép nhiệt, giúp định hình chính xác phụ liệu, rút ngắn công đoạn, giảm nhân công và tiết kiệm chi phí cho công ty tới 360 triệu đồng/năm. Không dừng lại, anh Linh còn sáng tạo máy thổi lông vũ chuyên dụng, giải quyết bài toán kỹ thuật nan giải trong quá trình sản xuất sản phẩm có chi tiết nhỏ và lượng lông vũ ít, mang lại hiệu quả kinh tế 370 triệu đồng/năm.

Anh Linh cho biết, để triển khai thành công các cải tiến này, anh đã tự học, nghiên cứu từng chi tiết, kiên trì khắc phục lỗi và nhận được sự đồng hành, khích lệ từ lãnh đạo và công đoàn cơ sở. 

Có thể thấy, phát triển nhà máy thông minh không nhất thiết bắt đầu từ những đầu tư quá lớn, mà quan trọng là từ tư duy đổi mới, tinh thần sáng tạo và quyết tâm cải tiến liên tục trong từng bộ phận sản xuất. Đây chính là nền tảng để ngành sản xuất Việt Nam vượt qua rào cản năng suất, bứt phá trên bản đồ công nghiệp khu vực và toàn cầu.