Điểm danh hàng loạt vụ việc "nóng"

Đầu tiên là vụ việc Công an tỉnh Thanh Hóa triệt phá thành công đường dây sản xuất, buôn bán thuốc giả quy mô lớn, thu giữ hàng loạt tang vật và bắt giữ 14 đối tượng có liên quan vào giữa tháng 4/2025. Theo lực lượng chức năng, các đối tượng đã sản xuất, cất giấu hàng hóa ở nhiều nơi như địa bàn TP.Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh Vĩnh Phúc, Hưng Yên, An Giang, Đồng Tháp. Qua khám xét, lực lượng công an thu giữ 21 loại thuốc tân dược, thuốc chữa xương khớp giả. Đáng lo, trong số các loại thuốc giả có cả thuốc kháng sinh là Tetracyclin.

Tiếp theo là vụ việc cơ quan chức năng tỉnh Bắc Ninh tiến hành kiểm tra đột xuất Công ty TNHH Việt Nam Denger International Technology Corporation (địa chỉ tại Khu Nam Hồng, phường Đồng Kỵ, TP.Từ Sơn), phát hiện trên 212.000 sản phẩm TPBVSK, chủ yếu là vitamin, collagen, glucosamin... do nước ngoài sản xuất, có ngôn ngữ tiếng Anh trên sản phẩm nhưng không có hóa đơn chứng từ. Tổng trị giá lô hàng ước tính trên 20 tỷ đồng.

Những sự việc trên là chiến công xuất sắc của lực lượng công an trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, đặc biệt là tội sản xuất, kinh doanh hàng giả, kém chất lượng. Mặc dù vậy, nỗi lo vẫn còn đó khi nạn thực phẩm giả, thuốc giả vẫn âm thầm tồn tại và biến tướng ngày càng tinh vi.

Trước đó, vào tháng 10/2023, Công an TP.Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa cũng triệt phá, thu giữ hơn 4.000 thùng TPBVSK giả với hơn 100 mã hàng, hơn 60.000 sản phẩm và hàng nghìn vỏ bao bì giả với tổng tiền hàng hóa ước tính hơn 10 tỷ đồng.

Quá trình điều tra, lực lượng chức năng đã ra quyết định tạm giữ hình sự 4 đối tượng: Lê Quý Đôn (SN 1987, trú tại số nhà 66 Đại Khối, P.Đông Cương, TP.Thanh Hóa) là Giám đốc Công ty Cổ phần dược phẩm Quốc tế Goldwin, có địa chỉ tại KCN Tiên Sơn, P. Đồng Nguyên, Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh; Hoàng Thị Nga (SN 1981, trú tại số 15 ngõ 42 đường Kim Giang, P.Kim Giang, Q.Thanh Xuân, TP.Hà Nội), là người trực tiếp chỉ đạo sản xuất tại nhà máy sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe của Công ty Cổ phần dược phẩm Quốc tế Goldwin (Nga nắm giữ 50% cổ phần tại Công ty Goldwin); Vũ Huy Hải (SN 1989), Lương Trọng Phúc (SN 1987) cùng trú tại thành phố Hà Nội.

Tại cơ quan công an, các đối tượng trên khai nhận: Nắm bắt nhu cầu của người tiêu dùng đối với sản phẩm TPBVSK, các đối tượng đã sản xuất, gia công các sản phẩm giả để bán ra thị trường nhằm trục lợi.

Trong đó, Vũ Huy Hải trực tiếp xây dựng kế hoạch làm giả sản phẩm “Trà táo Adela”. Sau đó Hải liên hệ trực tiếp với Lê Quý Đôn và Hoàng Thị Nga để cung cấp bảng công thức thành phần hàng chính hãng, thuê 2 đối tượng này gia công ruột và màng của sản phẩm; thuê Lương Trọng Phúc in bao bì sản phẩm Trà táo Adela giả rồi bán ra thị trường.

Trong quá trình sản xuất, do ham lợi nhuận nên Lê Quý Đôn và Hoàng Thị Nga đã bàn bạc, thống nhất việc giảm hàm lượng thành phần các chất so với công bố trên sản phẩm của một số loại thực phẩm bảo vệ sức khỏe khác, đặc biệt là các thành phần thuốc có giá thành cao để giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận. Mỗi sản phẩm, các đối tượng được hưởng lợi gấp hàng chục lần so với giá trị ban đầu.

Theo danh sách đăng ký bản công bố sản phẩm tại Ban An toàn thực phẩm tỉnh Bắc Ninh, Công ty Cổ phần dược phẩm Hóa dược EU-BIOTECH hiện đăng ký công bố cho nhiều sản phẩm như: Thực phẩm bổ sung Kosaxe, Thực phẩm bổ sung SAYE, Viên ngậm AQ, Viên thảo mộc HoEU Plus, Thực phẩm bổ sung Hoaefrance plus, Thực phẩm bổ sung CALCI SINHHOCAQ, Thực phẩm bổ sung kẹo ngậm HoEcolife…

Với hành vi trên, các đối tượng đã phải trả giá trước pháp luật. Đối tượng Lê Quý Đôn bị TAND TP.Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa tuyên phạt 36 tháng tù về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”. Ngoài ra, Lê Quý Đôn phải chấp hành hình phạt bổ sung nộp 35 triệu đồng vào ngân sách nhà nước. Ngày 01/07/2024, Lê Quý Đôn có đơn kháng cáo đề nghị Tòa án cấp phúc thẩm xem xét giảm nhẹ hình phạt và cho bị cáo được hưởng án treo.

Tại phiên tòa phúc thẩm, bị cáo xuất trình các tình tiết giảm nhẹ. Căn cứ theo quy định pháp luật, Lê Quý Đôn bị xử phạt 36 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách 05 năm kể từ ngày tuyên án phúc thẩm.

Theo tìm hiểu, thời điểm hiện tại, Công ty Cổ phần Dược phẩm Quốc tế Goldwin vẫn để trạng thái hoạt động (mã số thuế 2301199311), đại diện pháp luật là ông Tô Xuân Lợi Lộc. Ngoài ra, ông Lộc còn đứng đại diện cho Công ty Cổ phần dược phẩm Hóa dược EU-BIOTECH, có mã số thuế 2301278475. Cả 2 doanh nghiệp này đều đăng ký địa chỉ tại đường TS21- KCN Tiên Sơn, P.Đồng Nguyên, TP.Từ Sơn, Bắc Ninh.

Cần siết chặt từ khâu cấp phép sản xuất, kinh doanh

Những vụ việc trên đáng ra phải là hồi chuông cảnh báo, hướng doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh chân chính, đặt sức khỏe người tiêu dùng trên lợi nhuận. Nhưng, hành vi gian dối trong sản xuất TPBVSK, thuốc giả vẫn tiếp tục diễn ra với hình thức tinh vi hơn. Các sản phẩm giả vẫn ngấm ngầm len lỏi trên thị trường và đến tay người tiêu dùng khiến người bệnh và gia đình họ rơi vào cảnh “tiền mất tật mang”.

Mặc dù cơ quan chức năng đã vào cuộc quyết liệt để triệt phá các tổ chức, cá nhân làm hàng giả, hàng kém chất lượng, đặc biệt là sản phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng, các biện pháp, chế tài cũng nghiêm khắc và đang có đề xuất tăng nặng nhưng vì sao hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn có chỗ để tồn tại?

Xét về mặt pháp lý, sản xuất và buôn bán hàng giả là một trong những tội danh đặc biệt nghiêm trọng được quy định tại Điều 194 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Theo đó, người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh hoặc thuốc phòng bệnh có thể bị phạt tù từ 2 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình – tùy theo mức độ, hậu quả và tình tiết tăng nặng. Pháp nhân thương mại vi phạm có thể bị phạt tiền đến 20 tỷ đồng, đình chỉ hoạt động vĩnh viễn hoặc bị cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định.

Ngoài ra, một số chuyên gia cho rằng, hiện nay cơ chế tự công bố được thiết kế nhằm giảm thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động sản xuất, kinh doanh nhưng ngược lại sẽ dễ bị lợi dụng như “tấm vé thông hành” để tuồn sản phẩm giả, kém chất lượng ra thị trường. Do đó, các quy định cần được sửa đổi để bịt kẽ hở này như quá trình xây dựng, thẩm định luật cần xem xét, bổ sung yếu tố “sản xuất, buôn bán thực phẩm mục đích dành riêng cho nhóm yếu thế như trẻ em, phụ nữ có thai, người bệnh, người già" một cách thấu đáo để tạo ra cơ chế bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương, ngay từ trong luật như đã quy định đối với tội cố ý gây thương tích.

Thiết nghĩ, để chống lại vấn nạn hàng giả, không thể chỉ trông chờ vào việc phát hiện và xử lý sau vi phạm. Cần có một hệ thống phòng ngừa chặt chẽ từ đầu vào đến đầu ra.

Trước hết, phải siết chặt từ khâu quản lý cấp phép sản xuất và kinh doanh thuốc, TPBVSK, đồng thời hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dược phẩm, giúp người dân dễ dàng truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Các cơ quan quản lý thị trường, thanh tra y tế cần phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an, hải quan, biên phòng trong việc phát hiện, triệt phá các đường dây sản xuất, buôn bán thuốc giả xuyên biên giới.

Một yếu tố quan trọng khác là nâng cao nhận thức cộng đồng. Người dân cần được trang bị kiến thức cơ bản để nhận biết thuốc giả, biết cách kiểm tra thông tin sản phẩm, tem nhãn, hạn sử dụng và nên mua thuốc tại cơ sở được cấp phép. Đồng thời, cần phát huy vai trò của báo chí trong việc phản ánh kịp thời các vụ việc, phanh phui chiêu trò lừa đảo tinh vi, tạo sức ép dư luận và góp phần vào công cuộc “làm sạch” thị trường.

Ngoài ra, để xử lý vấn nạn sản xuất TPBVSK, thuốc giả cần nghiên cứu bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật về dược và các quy định xử phạt hành vi sản xuất, kinh doanh theo hướng tăng nặng mức phạt, đặc biệt đối với trường hợp tái phạm, có tổ chức hoặc gây hậu quả nghiêm trọng. Ngoài ra, cần ban hành cơ chế bảo vệ người tố giác và khuyến khích doanh nghiệp, người tiêu dùng tham gia giám sát, phát hiện sai phạm.

Ngày 13/5, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03, Bộ Công an) đã khởi tố ông Nguyễn Thanh Phong - nguyên Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cùng 4 cán bộ của Cục An toàn thực phẩm là Đinh Quang Minh (Giám đốc Trung tâm Ứng dụng và đào tạo an toàn thực phẩm), Nguyễn Thị Minh Hải (Phó giám đốc trung tâm), Lê Thị Hiên (chuyên viên) và Cao Văn Trung (Phó phòng Giám sát ngộ độc) để điều tra về tội Nhận hối lộ. Trong số này, bà Hải được áp dụng biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú, 4 người còn lại bị tạm giam.

Việc khởi tố 5 người nằm trong diễn biến mở rộng điều tra vụ án làm giả hàng trăm tấn thực phẩm chức năng do Nguyễn Năng Mạnh (Giám đốc Công ty MegaPhaco, Chủ tịch HĐQT Công ty MEDIUSA - trụ sở tại quận Hoàng Mai, Hà Nội) và đồng phạm thực hiện.

C03 xác định, để tiêu thụ thực phẩm chức năng giả trên thị trường, Mạnh và đồng phạm đã thống nhất chi tiền cho cán bộ đoàn kiểm tra của Cục An toàn thực phẩm trong việc thẩm định, hậu kiểm và cấp phép công bố sản phẩm. Việc này nhằm để được giảm số lỗi khi thẩm định, hướng dẫn cách khắc phục hoặc cho thời gian để khắc phục lỗi.

5 cán bộ của Cục An toàn thực phẩm đã có sai phạm trong việc thẩm định, hậu kiểm, cấp 4 giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm đạt yêu cầu thực hành sản xuất tốt cho nhà máy MediPhar và nhà máy MEDIUSA. Đơn vị này còn cấp 20 giấy tiếp nhận đăng ký công bố sản phẩm cho nhóm 9 công ty của Mạnh.