Khởi nghiệp không còn là sân chơi riêng của các đô thị lớn hay những ngành công nghệ cao. Ngày nay, từ những ngôi làng sản xuất nước mắm, kẹo dừa, cà phê cho đến các vùng trồng cây dược liệu, ngày càng xuất hiện nhiều mô hình khởi nghiệp trẻ đang tìm cách thổi làn gió công nghệ vào những sản phẩm truyền thống, mang lại giá trị mới từ điều quen thuộc. Chính những hệ sinh thái khởi nghiệp địa phương này đang trở thành động lực mới để sản phẩm đặc thù bước vào sân chơi toàn cầu.

Một điểm nổi bật của các startup địa phương là khả năng kết nối giữa truyền thống và hiện đại. Họ không tạo ra sản phẩm mới từ con số không, mà tái cấu trúc sản phẩm truyền thống theo cách tiếp cận hiện đại: bao bì tinh tế hơn, kênh phân phối số hóa, câu chuyện thương hiệu được kể bằng video, mạng xã hội, livestream… Nhờ đó, một hũ mắm tép có thể trở thành món quà cao cấp, một tách trà bản địa trở thành biểu tượng văn hóa.

Công nghệ là trung tâm của mọi mô hình khởi nghiệp hiện đại. Từ phần mềm quản lý đơn hàng, nền tảng thương mại điện tử, đến hệ thống truy xuất nguồn gốc, chatbot chăm sóc khách hàng, các bạn trẻ đã tận dụng công nghệ như một “trợ lý ảo” giúp sản phẩm vận hành trơn tru, mở rộng quy mô và giảm chi phí nhân sự. Nhiều startup thậm chí ứng dụng cả công nghệ AR để tạo trải nghiệm tương tác với sản phẩm ngay trên điện thoại.

Quan trọng hơn, hệ sinh thái khởi nghiệp còn là môi trường cộng tác – nơi nông dân, nghệ nhân, chuyên gia công nghệ và nhà đầu tư địa phương cùng ngồi lại, cùng chia sẻ lợi ích. Tại nhiều tỉnh như Đồng Tháp, Quảng Nam, Đắk Lắk, chính quyền đã xây dựng không gian làm việc chung (co-working space), vườn ươm khởi nghiệp và các cuộc thi khởi nghiệp vùng miền để kết nối nguồn lực. Những nỗ lực này đang dần hình thành mạng lưới sáng tạo bền vững, khơi dậy tiềm năng từ tài nguyên bản địa.

Tuy nhiên, để hệ sinh thái khởi nghiệp thực sự phát triển, cần giải quyết ba vấn đề chính: vốn, kỹ năng và thị trường. Vốn không chỉ là tiền mà còn là cơ hội tiếp cận tài trợ, vay ưu đãi, giảm thuế. Kỹ năng là khả năng quản lý, sáng tạo, thuyết phục – những yếu tố cần được đào tạo bài bản. Và thị trường là nơi để sản phẩm đến tay người tiêu dùng thật sự, thay vì chỉ dừng lại ở hội chợ địa phương hay bán cho người quen.

Khởi nghiệp không phải là chuyện “một sớm một chiều”. Nhưng khi từng sản phẩm bản địa được làm mới bằng tư duy đổi mới sáng tạo, được hỗ trợ bởi hệ sinh thái công nghệ, thì giá trị truyền thống sẽ được bảo tồn không phải bằng cách giữ nguyên, mà bằng cách phát triển. Đó là cách tốt nhất để sản phẩm đặc thù địa phương không chỉ tồn tại, mà còn bứt phá trong kỷ nguyên số.