Nguy cơ từ lòng xe điếu chế biến bằng hóa chất
 

Lòng xe điếu – phần ruột non của lợn xoắn lại thành từng đoạn, có độ giòn đặc trưng và hương vị lạ miệng – hiện đang trở thành món ăn "gây sốt" trên mạng xã hội và các hàng quán. Vì độ hiếm và nhu cầu tăng cao, giá bán loại lòng này ngày càng đắt đỏ. Tuy nhiên, đằng sau sức hút của món ăn này là những nguy cơ tiềm ẩn đe dọa sức khỏe người tiêu dùng.

Bác sĩ dinh dưỡng Nguyễn Thu Hà (Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn) cảnh báo, để đáp ứng nhu cầu thị trường, một số cơ sở chế biến đã sử dụng lòng heo kém chất lượng, xử lý bằng hóa chất độc hại để tạo ra "lòng xe điếu" giả có hình thức bắt mắt và độ giòn dai như thật. Quy trình chế biến những thực phẩm này thường bao gồm các bước tẩy trắng bằng oxy già (hydrogen peroxide) để khử mùi và làm sáng màu. Sau đó ngâm với phèn chua và formol pha loãng để tạo độ giòn và giúp lòng không bị phân hủy. Trộn thêm hồ dán công nghiệp hoặc hóa chất làm se niêm mạc nhằm giữ hình dáng tròn đều cho lòng.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh- nguyên Giảng viên Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm (Đại học Bách khoa Hà Nội) cũng cho biết, lòng xe điếu là món ăn khoái khẩu nhưng nguồn cung khan hiếm khiến lòng giả xuất hiện nhiều. Nếu dùng hóa chất như formol hoặc oxy già với liều lượng cao, thực phẩm sẽ trở nên độc hại, tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc cấp tính và ung thư.

Oxy già có thể làm bề mặt thực phẩm trắng, giòn, nhưng nếu dùng vượt ngưỡng an toàn sẽ gây rối loạn tiêu hóa. Formol khi dùng để diệt vi sinh vật, kéo dài hạn sử dụng có thể gây hậu quả nghiêm trọng như viêm dạ dày cấp tính, tổn thương đường tiêu hóa, thậm chí tử vong.

Tác hại nghiêm trọng của formol trong thực phẩm

Thông tin về loại hóa chất formol, PGS.TS Trần Hồng Côn (Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết, formol (formaldehyde) là chất diệt khuẩn, bảo quản thi thể, tuyệt đối cấm sử dụng trong chế biến thực phẩm. Tuy nhiên, vì lợi nhuận, một số đối tượng vẫn dùng formol để giữ thực phẩm tươi lâu – hành vi cực kỳ nguy hiểm.

Formol có thể xâm nhập cơ thể qua đường tiêu hóa hoặc hô hấp, gây viêm mũi, viêm phế quản, phù phổi (khi hít phải), viêm dạ dày, ruột cấp tính, đau bụng, buồn nôn, thậm chí hôn mê hoặc tử vong (khi ăn phải). Thậm chí còn gây ngộ độc mạn tính, ung thư, rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến thai nhi (khi tích tụ lâu dài).

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng xếp formol vào nhóm hóa chất cực độc, có thể gây tử vong cho 50% động vật thí nghiệm với liều 260–800 mg/kg thể trọng. Chất này chủ yếu được dùng trong công nghiệp như sản xuất nhựa, xốp, phân bón, giấy và thuốc sát trùng – không dành cho thực phẩm.

Để đảm bảo sức khỏe, TS.DS Nguyễn Thành Triết (Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh) khuyến nghị rằng, người tiêu dùng không nên mua các thực phẩm nướng, xông khói không rõ nguồn gốc vì quá trình này có thể tạo ra formol tự nhiên. Nên sử dụng kit kiểm tra formol trong thực phẩm – đã được Bộ Công an kiểm định và cho phép lưu hành. Kit dễ sử dụng, không cần chuyên môn kỹ thuật.

Các chuyên gia cũng đề nghị cơ quan chức năng siết chặt việc kiểm tra nguồn gốc thực phẩm, truy xuất hóa chất độc hại và xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm nhằm đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng và giảm tâm lý hoang mang trong xã hội.

Quy định về chất cấm trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm

Quá trình chế biến thực phẩm không chỉ cần đảm bảo vệ sinh sạch sẽ mà còn cần lưu ý đến những hóa chất không được sử dụng. Việc sử dụng chất cấm trong thực phẩm là hành vi vi phạm pháp luật và ảnh hưởng đến sức khoẻ, gây hoang mang cho người tiêu dùng.

Tại Điều 3 Thông tư 10/2021/TT-BYT quy định chất cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe, bao gồm các chất có trong các Danh mục sau: Phụ lục V “Danh mục thuốc, nguyên liệu làm thuốc cấm nhập khẩu, xuất khẩu” ban hành kèm theo Nghị định 54/2017/NĐ-CP ngày 08/05/2017; Các Danh mục I, II, III, IVA danh mục các chất ma túy và tiền chất ban hành kèm theo Nghị định 73/2018/NĐ-CP ngày 15/05/2018; Phụ lục I “Danh mục dược chất gây nghiện” ban hành kèm theo Thông tư số 20/2017/TT-BYT ngày 10/05/2017;

Danh mục Thuốc độc và nguyên liệu độc làm thuốc ban hành kèm theo Thông tư 06/2017/TT-BYT ngày 03/05/2017; Các Phụ lục I, II, III danh mục dược liệu độc làm thuốc ban hành kèm theo Thông tư 42/2017/TT-BYT ngày 13/11/2017; Danh mục các chất có trong Phụ lục ban hành kèm theo Thông tư 10/2021/TT-BYT, đơn cử như: Aildenafil, Aminotadalafi, …

Ngoài ra khi xây dựng danh mục chất cấm tại Việt Nam, cần phải đáp ứng những nguyên tắc sau: Bảo đảm phù hợp với các quy định của pháp luật và có cơ sở khoa học. Phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tiễn quản lý an toàn thực phẩm tại Việt Nam. Kịp thời cập nhật, sửa đổi, bổ sung Danh mục để đáp ứng yêu cầu bảo vệ sức khỏe và yêu cầu quản lý nhà nước. Chất đưa vào Danh mục là chất có khả năng gây hại đến sức khỏe hoặc tính mạng người sử dụng hoặc các chất không thuộc loại dùng trong thực phẩm.