Doanh nghiệp cần chuyển đổi xanh

Chuyển đổi xanh đang trở thành xu hướng tất yếu trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chịu tác động mạnh mẽ từ biến đổi khí hậu, khủng hoảng tài nguyên và các cam kết phát thải ròng bằng 0. Theo bà Trần Thị Thanh Tâm - Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (VCCI), quá trình này không chỉ là sự đáp ứng yêu cầu thị trường, mà còn là giải pháp nâng cao hiệu quả vận hành, cắt giảm chi phí và tạo cơ hội tiếp cận các nguồn vốn, chương trình hỗ trợ phát triển bền vững.

“Chuyển đổi xanh giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình sản xuất, tiết kiệm năng lượng và nguyên liệu, đồng thời nâng cao hình ảnh thương hiệu, trách nhiệm xã hội và khả năng cạnh tranh,” bà Tâm nhấn mạnh. Đặc biệt, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đang ngày càng gắn bó chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau trong việc tự động hóa, phân tích dữ liệu và minh bạch hóa chuỗi giá trị.

Bên cạnh đó, áp lực "xanh hóa" cũng đến từ chính người tiêu dùng. Khảo sát năm 2024 của hai công ty nghiên cứu thị trường TGM Research và PRO Việt Nam cho thấy, 85% nữ giới từ 15-24 tuổi đã có nhận thức rõ về các hành vi tiêu dùng có trách nhiệm như tái chế, tái sử dụng và phân loại rác. Đáng chú ý, 76% sẵn sàng chọn sản phẩm đóng gói từ vật liệu tái chế, thậm chí kém bắt mắt hơn hàng thông thường. Điều này cho thấy thế hệ tiêu dùng mới đang trở thành lực đẩy mạnh mẽ buộc doanh nghiệp phải thay đổi.

Ở cấp độ quốc tế, các thị trường xuất khẩu lớn như Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Nhật Bản đang áp dụng các tiêu chuẩn môi trường ngày càng khắt khe. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU hay yêu cầu chứng nhận hữu cơ, sản phẩm carbon thấp là những rào cản kỹ thuật nếu doanh nghiệp không kịp thích nghi sẽ bị loại khỏi sân chơi toàn cầu.

Không chỉ phản ánh xu thế thị trường, chuyển đổi xanh còn gắn liền với chủ trương phát triển kinh tế tư nhân theo hướng bền vững. Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị lần đầu tiên đưa khái niệm ESG (môi trường, xã hội, quản trị) vào định hướng phát triển khu vực tư nhân. Tổng Bí tư Tô Lâm đã có bài viết “Phát triển kinh tế tư nhân - Đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng”, đề ra bảy nhiệm vụ trọng tâm, trong đó có phát triển kinh tế tư nhân trên nền tảng bền vững, gắn với đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội.

Bài viết của Tổng Bí thư nhấn mạnh: Nhà nước thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân trên nền tảng ổn định kinh tế vĩ mô, gắn chặt với chiến lược phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn, tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Các doanh nghiệp tư nhân cần chủ động thực hiện trách nhiệm xã hội, không chỉ dừng lại ở việc đóng góp tài chính hay từ thiện, mà còn thể hiện qua các chính sách kinh doanh có trách nhiệm, chăm lo đời sống người lao động, hỗ trợ phát triển cộng đồng; và thực hành quản trị minh bạch, hiệu quả, xây dựng văn hóa kinh doanh dựa trên đạo đức, chống gian lận, đảm bảo công bằng với khách hàng, đối tác và người lao động.

Xanh hóa sản xuất – hành động thực chất, cần thêm chính sách dẫn dắt

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp trong các lĩnh vực như dệt may, chế biến gỗ, thực phẩm đã chủ động đầu tư vào năng lượng tái tạo, hệ thống tái sử dụng nước, vật liệu thân thiện để đạt các chứng nhận xanh như LEED, FSC, Global GAP... Những thay đổi này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường EU, Mỹ thuận lợi hơn, mà còn giảm chi phí vận hành dài hạn.

Tại Công ty Suntory PepsiCo Việt Nam, chiến lược phát triển bền vững đã được triển khai xuyên suốt từ thiết kế đến hậu tiêu dùng. Bà Ngô Nữ Huyền Trang - Giám đốc Đối ngoại, Phụ trách Phát triển bền vững và Truyền thông cho biết, công ty tiên phong sử dụng 100% nhựa tái sinh cho sản phẩm Pepsi và giảm đáng kể phát thải khí nhà kính qua bao bì Aquafina nhẹ nhất toàn cầu.

Không chỉ các tập đoàn lớn, mô hình kinh tế tuần hoàn cũng được áp dụng bởi các doanh nghiệp nhỏ: từ xưởng tái chế nhựa, sản xuất phân compost từ rác hữu cơ, đến những nông trại tuần hoàn nước thải như Vinamilk hay chương trình tái chế bao bì của Unilever.

Tuy nhiên, khoảng cách giữa nhận thức và hành động vẫn còn lớn. Theo khảo sát của một tổ chức phát triển quốc tế, dù hơn 60% doanh nghiệp tư nhân Việt Nam nhận thức được vai trò của chuyển đổi xanh, chỉ khoảng 20% có kế hoạch hành động cụ thể. Nguyên nhân chính đến từ chi phí đầu tư ban đầu cao và hạn chế tiếp cận vốn ưu đãi.

Đây là lúc cần sự đồng hành mạnh mẽ hơn từ Nhà nước. Chính sách tín dụng xanh, ưu đãi thuế cho doanh nghiệp đạt chuẩn ESG, hỗ trợ chuyển giao công nghệ sạch sẽ là đòn bẩy hữu hiệu để khơi thông nguồn lực. Đồng thời, nâng cao năng lực quản trị ESG, công bố thông tin minh bạch sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ trụ vững trong nước mà còn thu hút dòng vốn quốc tế đang ưu tiên cho các nền kinh tế xanh.

Chuyển đổi xanh không còn là câu chuyện tương lai. Doanh nghiệp nào nắm bắt xu hướng sớm, hành động thực chất, sẽ là những người đi đầu trên hành trình kiến tạo nền kinh tế bền vững và tăng trưởng dài hạn.